ابر تروریسم
ابر تروریسم: گسترش تروریسم در قرن بیست و یکم
دنیا در دوران پس از جنگ سرد، به‌ویژه از اوایل قرن بیستویکم، با شرایط جدیدی روبه‌رو شده که آثار و نتایج آن با قرون گذشته ناهمسانی‌هایی اساسی دارد. در دوران جنگ سرد مسائل بین‌المللی به‌طور عمده از رقابت و رویارویی تسلیحاتی و احتمال درگیری‌های نظامی بین کشورها، به‌ویژه ابرقدرت‌ها، سرچشمه می‌گرفت و حملات تروریستی نیز روش‌های سنّتی و تکراری و آثاری محدود داشت. اما در شرایط جدید جهانی، رویدادهایی چون به کار بُردن گاز سمّی - که فرقهٔ «حقیقت والا» در ژاپن مسئول آن بود - و هواپیمایی که به‌مثابه موشک هدایت‌شونده، در رویداد 11 سپتامبر 2001 در آمریکا به کار رفت و موارد متعدّد دیگر چون تلاش القاعده برای دستیابی به مواد رادیواکتیو، بهره‌گیری وسیع از فضای مجازی، پولشویی و قاچاق مواد مخدّر، جهانیان را با تهدیدهای بزرگی روبه‌رو ساخته است که برخی از پژوهشگران آن را «جنگ جهانی زیرزمینی» نام نهاده‌اند.
ایرانیت، ملیت، قومیت
ایرانیّت، ملیّت، قومیّت، با رویکردی عاری از پیش‌داوری، کوششی است برای بررسی و تحلیل وجوه مختلف این مسئله. کتاب با تاریخ پیدایش مفهوم ایران و مدلول سرزمینی، قومی و سیاسی آن، به عنوان پیش‌زمینه شناخت گونه‌هایی از ناسیونالیسم ایرانی آغاز می‌شود و با بررسی شاخص‌های اصلی گرایش‌های ایران‌گرا، ملّت‌گرا و قوم‌گرایانه در ایران جدید تا آغاز جنگ دوم جهانی و سقوط دولت رضاشاه ادامه می‌یابد.
این کتاب یا به عبارتی پژوهش در ۵ گام به انجام رسیده و حاصل آن در قالب ۵ فصل ارائه شده است.
باب آشنایی با ریچارد ررتی
ريچارد رورتي (۴ اكتبر ۱۹۳۱…ژوئن ۲۰۰۷)، از مهم‌ترين فيلسوفان تحليلي معاصر و به‌عقيده برخي بزرگترين فيلسوف آمريكايي است. وي نظرات بديعي در سنت پراگماتيستي ارائه كرده است.
هرچند برخي او را به‌دليل عقايد نسبي‌گرايانه‌اش پسامدرن دانسته‌اند، وي چنين عنواني را نمي‌پذيرفت و آن‌را اساساً بي‌معنا مي‌پنداشت.
رورتي در ۴ اكتبر ۱۹۳۱ در شهر نيويورك و در خانواده‌اي چپ، اصلاح‌طلب و ضد استالينيسم متولد شد. بر طبق گفته خود خانواده او اگر تروتسكيست نبودند، لااقل سوسياليست بودند.
برخورد تمدن ها
برخورد تمدن ها
دولت و جامعه در خاورمیانه، این کانون برخورد و ستیز تمدن‌ها، که از زمان اورکلدانیان و پادشاهی سومریان در هزاره‌ی چهارم پیش از میلاد تا اوایل سده بیستم نامی از آن خود نداشت در دهه‌ی نخست سده بیستویکم در آستانه تغییرات بنیادی است. تحولی که نشانه‌های آن در جای جای این قلمرو باستانی به چشم میخورد. سرزمینی که در آن فقر مطلق و ثروت بی‌حساب پا به پای هم فزونی می‌یابد و از نظر سیاسی سلاطین و فرمانرواین مستبد و شوراهای انقلاب پهلو به پهلوی هم دارند و هیچ یک از نظام‌های آن مصون از بلوا و کتاب و یا ضد بلوا و کودتا نیست… جامعه و ساخت سنتی حکومت و دولت در خاورمیانه زیرسایه سنگین نظام تک قطبی اقتصادی – سیاسی جهان مدرن در حال فروریختن و انگاره‌ها و نهادهای جدید در حال شکل گرفتن. فراگردی که فروپاشی بساط طالبانی و سقوط رژیم بعثی عراق سپیده‌دم آن است… دگرگونی که تاریخ مصیبت‌بار آن را از عهد عتیق تا عصر جدید در این کتاب میخوانیم.
تاریخ تجدد ژاپن
کتاب با بررسی زمینه‌های تغییر و گذار از دوره اِدو به عصر تجدد آغاز می‌شود. در ادامه، روبه‌رو شدن ژاپن با دنیای غرب و بنیاد ژاپن نوین(۱۸۶۸-۱۸۷۳م) شرح داده می‌شود. مشروطیت و قانون اساسی میجی و سپس حکایت پیروزی ژاپن در دو جنگ بزرگ (جنگ با چین ۱۸۹۵ و غلبه بر قوای روسیه در ۱۹۰۵-۱۹۰۴) از دیگر مباحث این کتاب است.
تاریخ سازان بریتانیا
تاریخ سازان بریتانیا: سیمای هشت زن
این کتاب دربرگیرنده زندگی‌نامه ۸ زن تاریخ‌ساز در انگلستان است که به قلم جنی موری روزنامه‌نگار و نویسنده نوشته شده و در قالب این کتاب به چاپ رسیده‌اند. او با انتشار این کتاب خواسته خلافِ گفته تامس کارلایل فیلسوف و تاریخ‌دان اسکاتلندی عمل کند که گفته بود جهان چیزی نیست مگر سرگذشت مردان بزرگ. موری در طول عمر حرفه‌ای‌اش با تعدادی از تاثیرگذارترین زنان تاریخ معاصر انگلستان مصاحبه کرده و نمی‌خواسته جوانان کشورش با تفکر امثال کارلایل پرورش پیدا کنند.
جاسوسی در حزب
جاسوسی در حزب: برادران یزدی و حزب توده ایران
بخشی از وصیتنامه دکتر مرتضی یزدی ـ یکی از سه وزیر توده‌ای کابینه قوام‌السلطنه و از یاران ۵۳ تن دکتر تقی ارانی ـ به فرزندش حسین که بیش از آنکه معطوف و مضطرب پایان زندگی خود باشد دغدغه و دل‌شوره آن دارد که نکند فرزند بزرگش دنباله راه او نباشد. چندان که حاج شیخ حسین یزدی، پدر او نیز همین نگرانی را داشت و بعد‌ها آن نگرانی تثبیت شد. اگرچه حکومت شاه متاثر از تبلیغات وسیع حزب توده به زندگی دکتر یزدی پایان نداد اما فرزند بزرگ او نیز میراث‌دار و ادامه دهنده راه او نبود. آن دل‌شوره بیهوده راهی به ذهن او پیدا نکرده بود. حسین مستعد چنین کژراهه‌ای هم بود، چندان که خود در این گفت‌وگو می‌گوید: «ببینید من کسی هستم که همیشه در زندگی‌ام سعی کرده‌ام آدم قاطعی باشم. دوره، دوره جنگ سرد بود و من جایم را تعیین کرده بودم و آن هم در جبهه مخالف!»(۲) ادعا و یا شاید اعترافی از حسین یزدی که در گفت‌وگوی مفصلی با قاسم نورمحمدی در کتاب «جاسوسی در حزب» (برادران یزدی و حزب توده ایران) مطرح کرده، کتابی که ناشر آن «جهان کتاب» است.
جغرافیای طبیعی تاریخی سیستان
جغرافیای طبیعی تاریخی سیستان – بر اساس نوشته های تاریخی و بررسی های میدانی
کاسه سیستان یا سیستان تاریخی، زاده رود هیرمند است و لذا جغرافیای طبیعی آن عمدتا به آب هیرمند و در درجه بعدی به باد سیستان وابسته است. از چندین هزار سال پیش تا به امروز، چهره زمین در سیستان در معرض تغییر بوده است. پستی و بلندی زمین، مجرا و مسیر رود هیرمند و شعب آن در دلتای سیستان، دریاچه‌ها و هامون‌های سیستان، تغییر کرده‌اند. در اثر این تغییرات، مراکز سکونت و بود و باش نیز جابه‌جا شده است. مردم سیستان با احداث بندهای بزرگ و اعجاب‌آوری چون سدهای یکاب، رستم، انوشیروان و نیز انهار بزرگی چون کانال طعام با طول ۱۵۰ کیلومتر و انهار عظیم و باورنکردنی دیگر، نبرد بی امان خود را با تغییرات جغرافیای طبیعی منطقه تداوم بخشیده‌اند. این تغییرات و چرایی آن‌ها، در کتاب حاضر بررسی شده و در نقشه‌ها نشان داده شده‌اند.
این کتاب ماحصل بیش از دو دهه بررسی‌های میدانی نگارنده در سیستان ایران و افغانستان، مطالعه کلیه آثار و نوشته‌های قدیمی در باب سیستان، از اوستا، متون پهلوی و کتیبه‌ها گرفته تا آثار جغرافیا و تاریخ‌نگاران اسلامی و نوشته‌های سیاحان و جغرافیانگاران غربی و جمع‌بندی و تحلیل نتایج کاوش‌های باستان‌شناسی تمام تیم‌های کاوشگر قرن اخیر است. جغرافیای تطبیقی متون مهم مانند دو یَشت از اوستا، فتوح البلدان، مسالک و ممالک و احیاء الملوک ذکر و در نقشه‌ها نشان داده شده است. نظریه‌های جدیدی مانند زمان ظهور زرتشت در سیستان، چرایی و چگونگی کشتیرانی تجارتی از قلعه بُست تا زرنج، فقط در چند قرن اولیه بعد از اسلام، تغییرات محتمل آتی در جغرافیای سیستان و غیره، عرضه شده‌اند.»
این کتاب در ۱۴ فصل موضوعاتی مانند ریخت شناسی کاسه سیستان، زمین شناسی این خطه، سیلاب ها و خشک آبی های تاریخی هیرمند، دشت ها و نواحی قدیمی سیستان، انهار بزرگ قدیمی سیستان، بندها و سدهای قدیمی هیرمند و … را مورد بحث و بررسی قرار داده است.
جمال زاده
ایرانی اهل تعارف است، در همه شئونات زندگی؛ چه سر سفره نشسته باشد، چه جلوی در بازی ایستاده باشد (که به قول فرنگی‌ها هیچ چیز به اندازه درِ باز ایرانیان را متوقف نمی‌کند!)، چه بحثِ علمی باشد یا هنری و حتی زمانی که پای نقد و بررسی به میان می‌آید.
اگر طرف موسفید کرده باشد به احترام آن موها (سطح کارش بالا باشد یا پایین) شایسته تقدیر شده و لقب استادی می‌نشیند قبل از نامش. اگر ترکِ خاک کرده باشد، برای اینکه بدگویی نشود پشت کسی که دستش از جهان کوتاه است، باید جوری به مسامحه برگزار کرد و گذشت؛ خلاصه اینکه در این میان همیشه جای نقد بی‌تعارف خالی بوده و حقیقت قربانی شده است.
جهان در غیاب آرمان شهر ها
تاریخچة پیدایش آرمان‌شهرها، پیوند تنگاتنگی با پدیدة مدرنیته دارد. از این مطلب گریزی نیست که انسان قطع رابطه کرده با آرمان‌های مدرنیته، به طور ذاتی بدون رویای جهانی است. و جهان بدون رویا، انسان‌هایی بی‌ایمان به خود، بی‌اعتقاد به فردایی بهتر می‌آفریند. انسان امروز به جای آرمان‌شهر، جست‌وجوگر امر نو و جدید شده است و شاید به همین دلیل است که پشتیبان‌اش را در ساختن جهانی عادلانه و انسانی‌تر، افسانه قلمداد کند. باید پذیرفت که انکار یکپارچة تمام آمال‌های عدالت‌گرانة مدرنیته از سوی انسان پست‌مدرن، نه تنها از سیطرة خشونت جهانی نکاسته است، بلکه افزون بر آن به تولید و مشروعیت بخشی فرایندهای اخیر خشونت‌آمیز محلی نیز دامن زده است. این یک واقعیت است که بی‌اعتنایی به برچیده شدن امکان‌های رویاپردازانه در پتانسیل‌های مدرنیته، ناگزیر به پذیرش جهان در وضع موجود می‌انجامد. نگارنده در کتاب حاضر، با طرح مباحثی چون: «آرمان‌شهر روشنگری»، «ظهور پست‌مدرنیسم»، «تئوریزه شدن جنبش 1968»، «نئولیبرالیسم» و... به بررسی غیاب آرمان‌شهرها در جامعة امروز و نقش آن در پیشرفت و تکامل انسان و جامعه، به ویژه جامعة ایران پرداخته است.
خیابان شکرچیان
دوایی می‌نویسد این نوشته‌ها، باز حاصل سال‌های اخیر است، بعضی جدیدتر و بعضی قدیمی‌تر که صورتِ نامه‌هایی خطاب به دوستان و گاهی خطاب به خود آدم را داشته است در فکرهای راه‌گردی‌های تنهای آدمی‌زاده بر زمینه‌های این سامانی که هیچ چیزی در آن یادآور هستی و هویت و خاطره‌های گذشته این آدم به‌خصوص نیست، تمامی آن چیزهایی که این هویت اصلی را تشکیل می‌دهند... به درد کسی یا کسانی هم بخورد یا نخورد (عرض کرده‌ام) متاسفانه از دسترس درک و پیش‌بینی این بنده خارج است. اگر از خوش‌سعادتی بنده با احوالات معدود کسانی این عرایض یک ذره ناچیز همراه و در اوج توقع، اندکی مسکن درآمد، بنده (به قول شاعر) واقعا «سر از فخر بر آسمان سودمی...»
روزی تو خواهی آمد
«روزی تو خواهی آمد» سومین دفتر از مجموعۀ «نامه‌هایی از پراگ» است. پرویز دوائی، نویسنده، در نامه‌های خود از غربت، از هنر و فرهنگ و تاریخ ایران و اروپا می‌گوید و در میان روایت‌های داستان‌گونه و‌گاه شعرگونۀ خود، از رویدادهایی در گذشته‌های نه چندان دور می‌نویسد؛ رویدادهایی اغلب شخصی و در مواردی اجتماعی و تاریخی که خود شاهد زندۀ آن‌هاست. این نامه‌ها، همچون اغلب نوشته‌های دوائی، رنگی از سینما و نوستالژی تهرانِ دهه‌های ۲۰ - ۴۰ را دارد که بسیار خواندنی است. نثر زیبای دوائی در این کتاب، بی‌تردید یکی از نمونه‌های معاصر نثر ساده و دلپذیر و در عین حال درخشان فارسی است.